به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، حجت‌الاسلام حمید محمدی «قائم مقام و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی و عضو هیات امنا و هیات مدیره سازمان دارالقرآن» در مراسم افتتاحیه سی و سومین نشست سراسری رؤسای ادارات امور قرآنی ادارات کل تبلیغات اسلامی کشور که شامگاه گذشته، دوم آذر، در مجتمع فرهنگی-تربیتی امام‌رضا (ع) مشهد برگزار شد اظهار داشت: قرآن برای عمل، ساختن انسان، جامعه و تمدن قرآنی آمده و همه این‌ها مقدمات لازم برای رسیدن به این هدف است. وقتی مقام معظم رهبری مطالبه ۱۰ میلیون حافظ را مطرح کردند، بلافاصله فرمودند که البته حفظ، هدف نیست، هدف از حفظ، تدبر در قرآن است، هدف از تدبر، فهم قرآن و هدف از فهم قرآن، عمل به قرآن است.
وی تصریح کرد: حضرت امام (ره) که قرآن را در این کشور احیا کرد، در سال ۵۷ جمهوری اسلامی را بنیان نهاد. این نظام دو خصیصه داد که جمهوری، مردمی و اسلامی یعنی قرآنی است و جلسات قرآنی خانگی و مردمی هم، دارای دو خصیمه جمهوری اسلامی هستند، نخست مردمی و دوم قرآنی، بنابراین عقبه استراتژیک نظام جمهوری اسلامی، جلسات قرآنی خانگی مردمی و مؤسسات قرآنی مردمی است و هیچ چیزی بهتر از این نوع جلسات و محافل نمی‌تواند به‌عنوان پشتوانه اساسی برای جمهوری اسلامی مطرح شود.
محمدی افزود: مانیفست شرایط‌سازی جلسات خانگی قرآن، در نظام جمهوری اسلامی ایران، براساس این روایت از پیامبر (ص) است: «نَوِّرُوا بُیُوتَکُمْ بِتِلاَوَةِ القُرْآنِ وَ لاَ تَتَّخِذُوهَا قُبُوراً کَمَا فَعَلَتِ الیَهُودُ وَ النَّصَاری صَلُّوا فِی الکَنَائِسِ وَ البِیَعِ وَ عَطَّلُوا بُیُوتَهُمْ فَإنَّ البَیْتَ إذَا کَثُرَ فِیهِ تِلاَوَةُ القُرْآنِ کَثُرَ خَیْرُهُ وَ اتَّسَعَ أهْلُهُ وَ أضَاءَ لاِهْلِ السَّمَاءِ کَمَا تُضِیئُ نُجُومُ السَّمَاءِ لاِهْلِ الدُّنْیَا؛ خانه‌های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید و آنها را مثل قبرستان خاموش و تاریک نکنید، همان‌گونه که یهود و نصاری رفتار کردند که عبادت را مخصوص معابد قرار دادند و خانه‌ها را تعطیل کردند (و در خانه‌ها خبری نبود) پس هر خانه‌ای که در آن زیاد تلاوت قرآن شود، خیر و برکت در آن زیاد می‌شود، گستردگی و گشایش (در مال، ثروت، دانش، محبت، قدرت و…) در اهل خانه پیدا شده و آن خانه بر اهل آسمان نورافشانی می‌کند، همان‌گونه که ستارگان بر اهل زمین نورافشانی می‌کنند.
قائم مقام و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی اظهار کرد: قرائتی ارزشمند است که منتهی به تلاوت شود و تلاوت دارای خصیصه تدبر و اصل تبعیت و اجرایی‌سازی آن محتوا است، اما آنچه مطلوب است، این موضوع را شامل می‌شود که قرآن بتواند تجلیات خود را در لایه‌های خود دنبال کند. عملیات مهجوری قرآن چهار مرحله است، یا نمی‌خوانیم، اگر می‌خوانیم، نمی‌فهمیم، اگر می‌فهمیم، عمل نمی‌کنیم، اگر عمل می‌کنیم، مخلصانه نیست. حق کامل قرآن آن است که در زیباترین شکل ممکن چاپ و آماده‌سازی، با زیباترین الحان تلاوت، با عالی‌ترین شکل ممکن فهم، توسط برترین‌ها تفسیر، به بهترین شکل ممکن در سطح فردی و اجتماعی اجرایی شود و در مقام اجرا، اخلاص روح حاکم بر تمام این عملیات باشد.
وی گفت: استراتژی مهم جلسات قرآن خانگی، بعد از ۴۳ سال، به‌عنوان راهبرد کلیدی، حاکم می‌شود، یا قرآن به خانه‌های دل و گل می‌آید و احیا می‌شود و یا ما دچار مرگ معنوی می‌شویم. اینکه امام (ره) فرمودند: «انقلاب ما انفجار نور بود» و نخستین اصل قانون اساسی می‌گوید جمهوری اسلامی نظامی قرآنی است، اشاره به همین حقیقت دارد که حیات انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی بسته محکم به قرآنی بودن آن است و انفصال از قرآن مرگ نظام است.
رسیدن به ۵ میلیون جلسه خانگی قرآنی
قائم مقام و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد: کلیدی‌ترین اقدام در جمهوری اسلامی، احیا و توسعه جلسات خانگی قرآن است. روح اخلاص و تقوا، کار تشکیلاتی، شبکه‌سازی از محورهای اصلی جلسات خانگی قرآنی است. در مرحله اولیه، رسیدن به نقطه حداقل ۵۰۰ هزار جلسه خانگی و در گام دوم ۵ میلیون جلسه خانگی. باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که در ابتدا هر ۱۰۰ نفر یک جلسه خانگی قرآنی داشته باشد. پایه‌گذار اساسی جلسات خانگی، رسول‌الله (ص) هستند و اولین جلسه خانگی را برای حضرت خدیجه (س) برگزار کردند، همان‌طور که می‌دانیم، یقیناً خواندن روضه از پرفضیلت‌ترین کارهاست، عزای امام حسین (ع)، عمل کردن به متن قرآن کریم است، با رشد فرهنگ اهل‌بیت و توسل به آنان می‌توانیم قله‌های بزرگ را فتح کنیم، اما به این معنا نیست که به قرآن کم‌مهر شویم.
وی ادامه داد: روزی که خداوند متعال اراده کرد تا بشر را هدایت کند، او را پابرهنه آفرید و زمین را داغ قرار داد که لحظه‌ای توقف نکند. خاصیت آفرینش بشر برای این است که همه دستاوردهای خود را در حرکت پیدا کند. توقف و ایستادن بشر به معنای مرگ اوست. ما آمده‌ایم که برویم، نیامده‌ایم که بمانیم و «إِنَّا لِلَّٰهِ» ما، برای «إِنَّا إِلَیهِ راجِعُونَ» است.
قائم‌مقام و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی ادامه داد: یک حق در عالم وجود، موجود است و آن، ذات باری‌تعالی است و هیچ‌چیز دیگری بهره‌مند از حق و حقیقت نیست. خداوند در آیه ۵۳ سوره فصلت می‌فرماید: «سَنُرِیهِمْ آیاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّیٰ یتَبَینَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ أَوَلَمْ یکفِ بِرَبِّک أَنَّهُ عَلَیٰ کلِّ شَیءٍ شَهِیدٌ؛ ما آیات (قدرت و حکمت) خود را در آفاق جهان و نفوس بندگان کاملاً هویدا و روشن می‌گردانیم، تا ظاهر و آشکار شود که خدا (و آیات حکمت و قیامت و رسالتش همه) بر حق است. آیا همین حقیقت که خدا بر همه موجودات عالم پیدا و گواه است، کفایت (از برهان) نمی‌کند؟
محمدی عنوان کرد: تعبیر زیبای ما «زنده به آنیم که آرام نگیریم/موجیم که آسودگی ما عدم ماست» گویای همین موضوع است. وقتی عرفا و حکما می‌خواهند، مَثل موجودات غیر خدا را در این عالم تمثیل کنند، به قول حضرت امام (ره) و بسیاری از حکما، بهترین تمثیل، تمثیل به موج است. موج حقیقتی جز آب ندارد و آنچه وجود دارد، آب است. موج همان حرکت آب است، نه اینکه موج هیچ نیست، اما درعین‌حال، حقیقتی جز آب نیز ندارد.
قائم‌مقام و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیان کرد: خداوند برای اینکه بشر بتواند مسیر تکاملی خود را طی کند، بسته هدایتی را در طول قرون در لوح محفوظ نازل کرده است، چون با آن حقیقت نوریه، جز مطهران و معصومان، امکان تماس ندارند، اراده کرده است که آن حقیقت از لوح محفوظ تنزل کند و در طول تاریخ، از طریق پیامبران و در قالب کتاب‌های آسمانی به‌عنوان کتاب هدایت نازل شود، لذا آنچه ما به‌عنوان قرآنِ نازل در اختیارداریم، همه حقایق ناب حضرت حق است که دو تجلی دارد، تجلی لفظی و کتبی. لذا دو دانش علم قرائت و کتابت برای راهبری بخش لفظی و کتبی این حقایق نورانی ابداع و اختراع‌شده است.
وی تصریح کرد: موضوعی که ما باید نسبت به آن عنایت داشته باشیم، این است که خداوند متعال وقتی در مقام تنزیل، آن حقیقت را در اختیار بشر قرارداد، با حکمت‌های فراوان، شامل متشابهات و مجملات همراه بود و سؤال اینجاست که چه کسی قرار است تکلیف این گروه از آیات را مشخص و معین کند.
محمدی اضافه کرد: اگر مثلثی در نظر بگیریم، ضلع نخست در مقام تنزیل، قرآنِ نازل در اختیار بشر قرار گرفت، یعنی حقیقت تنزل یافته، همان وجود هدایتی نوریه و ضلع دوم مقام تبیین است. در این مقام، پیامبر (ص) و جانشینان برحق ایشان، مجملات را مبین می‌کنند، متشابهات را به محتوا ارجاع می‌دهند و به نص صحیح خود قرآن، تکلیف منسوخات را هم مشخص کنند. آنچه در ضلع اول تنزیل شده است، در ضلع دوم تبیین می‌شود. ۱۱۰ جلد کتاب بحارالانوار بخشی از مقام تبیین است. روایت‌های عظیم موجود تفسیر اهل‌بیت در ۱۸ جلد، بخشی از مقام تبیین است. بنابراین بشر برای اینکه بتواند ارتباط خود را با آن حقیقت نوریه برقرار کند، نیازمند به تفسیر و تبیینی است که از جانب پیامبر (ص) و ائمه‌اطهار در اختیارش قرار می‌گیرد. اینکه پیامبر (ص) فرمود: «إنی تارک فیکم الثَّقَلَین»، اشاره به همین دو حقیقت بزرگ دارد.
قائم‌مقام و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی خاطرنشان کرد: کتاب و عترت امکان جدایی ندارند. یعنی اگر روزی دیدید کسی بدون عترت، کتاب می‌گوید، بدانید آن کتاب، کتاب نیست و اگر عترتی بدون کتاب دیدید، بدانید آن‌هم، عترت نیست. لذا شعار «قرآن‌بسندگی» همان‌قدر خطرناک است که «سنت بسندگی» خطرناک است. متأسفانه در جامعه ما، هر دو جریان هم‌اکنون موجود است و کتاب‌های متعددی در هر دو زمینه در حال تألیف است. اگر به هر دو هم‌زمان تمسک جوییم، هرگز گمراه نمی‌شویم و نکته کلیدی این روایت شریف است.
وی گفت: بنابراین در ضلع دوم مثلت هدایت، بعد از مقام تنزیل، قرآنِ ناطق و مبین در اختیار بشر قرار می‌گیرد، نماد قرآن، نهج‌البلاغه امام علی (ع) است و به‌عنوان قله مقام تبیین می‌فرمایند که همه حقایق در داخل قرآن قرار دارد، بنابراین قرآن را به حرف وادار کنیم، تا برای ما صحبت کند. قرآن برای شما حرف نمی‌زد و ای مردم از قرآن حرف بکشید و مسیر خود را پیدا کنید و من علی (ع) برای شما خبر می‌دهم که قرآن چه می‌گوید، یعنی در مقام تبیین، مبین هستم، لذا امیرالمؤمنین (ع)، قرآن ناطق است و قرآنی که نازل‌شده، قرآن صامت است.
حقیقت انسان کامل، وجود عینی قرآن در خارج است
محمدی مطرح کرد: در حقیقت انسان کامل و مقام معصوم، همان وجود عینی قرآن در خارج است و قرآن وجود کتبی معصوم است، یعنی آن حقیقت نوریه در این عالم، یک وجود کتبی دارد که قرآنِ نازل است و یک وجود عینی دارد که معصوم و انسان کامل است.
قائم‌مقام و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی تصریح کرد: هر نهضت قرآنی، نورالثقلین، یعنی همان حقیقت نوریه‌ای است که دو ثقل اکبر و کبیر از آن متولد شد که همان کتابت و عترت است. چرا اکبر؟ چون کبیر با اکبر سنجیده می‌شود و تمام روایات با اصول اساسی قرآن سنجیده می‌شود و درست و نادرست بودن آنها بر اساس سنجش قرآنی تأیید می‌شود.
وی در خصوص ضلع سوم مثلث هدایت عنوان کرد: همه این حقایق برای چه چیزی آمده است؟ قرآنِ نازل در مقام تنزیل در اختیار ما قرار دارد. قرآن ناطق در مقام تبیین، برای اینکه دست بشر را بگیرد و در دست خداوند قرار دهد، آمد و ضلع سوم مثلث از پایین به بالا، «قرآن صاعد» است. بنابراین مثلث نور و هدایت در سه ضلع «تنزیل»، «تبیین» و «تصدیع» سه قرآن «نازل»، «ناطق» و «صاعد» را در اختیار ما قرار می‌دهد و نهضت نورالثقلین تلاش می‌کند، به‌صورت جامع‌نگرانه، این سه ضلع را در اختیار همه قرآن آموزان اختیار دهد.
محمدی درباره مبانی راهبردی و اصول عملیاتی برای گسترش جلسات قرآنی خانگی، اظهار کرد: مقام معظم رهبری به‌عنوان پرچم‌دار امر به قرآن در کشور، در منظومه معرفتی خود، نگاه خاصی به قرآن دارند. ایشان قرآن را راهبرد فرد و اجتماع می‌دانند. هدف اصلی قرآن را رسیدن به حیات طیبه می‌دانند، همان‌طور که خود قرآن نیز به این موضوع اشاره می‌کند. لذا تربیت قرآنی فرد و اجتماع را مهم‌ترین تربیت و راهبرد قرآن می‌دانند، یعنی انسان و جامعه قرآنی. در بیانیه گام دوم انقلاب، بر اساس قرآن کریم نیز سه نکته کلیدی را عنوان می‌کنند: «خودسازی» «جامعه پردازی» و «تمدن‌سازی»، چراکه قرآن چیرگی و دست برتری در تربیت فرد و جامعه باهم دارد، لذا نگاه تبلیغ‌انگارانه به قرآن کریم و منحصر کردن آن در تلاوت، حفظ و… امر بسیار خطرناکی است.
