پ

۱۹ اردیبهشت برابر با ۹ می سالروز وفات شیخ محمد رفعت از جمله قاریان روشندل شهیر مصری است که می‌توان او را بنیانگذار علم نوین قرائت در کشور مصر معرفی کرد و تلاوت‌هایش با وجود گذشت بیش از ۷۰ سال از رحلتش هنوز در محافل مختلف جهان اسلام پخش می‌شود و اساتید قرآن از سبک قرائت او برای آموزش به جوانان استفاده می‌کنند. شیخ محمد رفعت همچنین از جمله قاریانی است که صوت گرم و حزینش تأثیر شگرفی بر قلوب نه تنها مسلمانان بلکه پیروان دیگر ادیان توحیدی می‌گذاشت و افراد بسیاری با شنیدن صدای او به اسلام گرویدند. در همین رابطه خبرگزاری ایکنا نظر دو تن از قاریان ممتاز و داوران بین‌‌المللی مسابقات قرآن یعنی طه عبدالوهاب، از مصر و یحیی الصحاف از عراق را درباره سبک تلاوت و اسلوب ادای او جویا شده است.

ادای نغمات در تلاوت شیخ رفعت بر احساس و تصویرسازی ذهنی تکیه دارد

طه عبدالوهاب،‌ قاری مشهور مصر و کارشناس صوت و لحن و مقامات موسیقایی قرآن، تاکنون در مسابقات بین‌المللی قرآن در شماری از کشورهای عربی و اسلامی در مقام داور حضور داشته است. وی همچنین، تحقیقات و پژوهش‌های زیادی در حوزه مقامات قرآنی انجام داده و دوره‌های آموزشی متعددی را در زمینه آموزش صوت، لحن و مقامات قرآنی در کشورهای مختلف برگزار کرده است. استاد طه عبدالوهاب به مناسبت سالروز درگذشت شیخ محمد رفعت از مشاهیر قرائت قرآن مصر در پیامی ویدئویی که برای خبرگزاری ایکنا ارسال کرده است، به توصیف ویژگی‌هایی از صوت این ستاره آسمان قرائت مصر پرداخته که ترجمه این پیام در ذیل می‌آید:

ادای نغمات در تلاوت شیخ رفعت بر احساس و تصویرسازی ذهنی تکیه دارد
«استاد محمد رفعت به شخصه مکتب خشوع و انضباط در احکام تلاوت است. او در سال ۱۸۸۲ به دنیا آمد و دنباله‌رو مکتب شیخ احمد نداء(متولد سال ۱۸۵۰) بود که دو نفر از مشاهیر قرائت در مکتب او پرورش یافتند؛ یکی همین شیخ محمد رفعت و دیگری شیخ علی محمود که سرآمد تمامی منشدین و متولد ۱۸۷۸ میلادی بود.
صوت شیخ محمد رفعت از اصوات خوش‌آهنگ و لطیفی بود که در تلاوت خود بر احساس و خشوع متمرکز بود. این قاری بسیار باهوش بود و محبوبیت زیادی حتی نزد غیر عرب‌ها و غیرمسلمانان داشت؛ بخصوص در مصر آن زمان که جوامع اتباع خارجی زیادی حضور داشتند.
او خود را زیاد به موسیقی شرقی محدود نکرد؛ بلکه پا را از این مرزها فراتر نهاد و به سمت الحان و نغمات غربی هم رفت و آنها را به تلاوت خاص خود وارد کرد و از این رو نزد کسانی که غیرمسلمان بودند به محبوبیت بالایی دست یافت و از بین آنها بسیاری به خاطر عشق به این قاری به اسلام گرویدند.
شیخ محمد رفعت به موسیقی غربی هم بسیار گوش می‌داد و آن را مطالعه می‌کرد و یاد گرفته بود و بر وقف، ابتداء و احکام قرائت تسلط فوق‌العاده‌ای داشت و از همین رو او نه یک مدرسه اما فراگیرنده همه شئون تلاوت بود. ادای نغمات نزد او بر احساس و تصویرسازی ذهنی تکیه داشت. شیخ محمد رفعت بر نسل‌های بعد از خود تا به امروز که به قرائت قرآن می‌پردازند تأثیر گذاشته است و قاریان امروزی هم می‌بایست از فن و اسلوب این قاری اقتباس کنند؛ از همین رو جوانان قاری امروز را می‌بینیم که در آخر قرائت خود بخشی را اختصاص می‌دهند که به تقلید از استاد رفعت می‌پردازند، از سر عشق و علاقه‌ای که به او داشتند؛ زیرا سال‌ها و بهتر است بگوییم در طول قرن‌های ۱۹ و ۲۰ جوانان به صوت شیخ رفعت گوش فرا داده و از الحان او استفاده و از او تقلید می‌کنند که این نشانه بزرگی و سطح عالی این قاری است که نام او با حروفی از طلا و نور در دل‌های مسلمانان حک شده است.
صوت استاد رفعت در مصر همچنین با ماه مبارک رمضان گره خورده است. یعنی او نمادی از ماه مبارک رمضان است. قبل از افطار به صدای او گوش فرا می‌دهیم و مردم مصر به این قضیه عادت کرده‌اند.
شیخ محمد رفعت رحمة الله علیه در همه شئون تلاوت تسلط داشت و گفته می‌شود، کسانی که می‌خواهند نقص صوت خود را تشخیص دهند به صوت استاد عبدالباسط گوش فرا دهد؛ کسانی که می‌خواهند التزام به احکام تلاوت را متوجه شوند به شیخ الحصری گوش دهند؛‌ کسانی که می‌خواهند التزام به فن تلاوت را فراگیرند به شیخ مصطفی اسماعیل گوش فرادهند، کسانی که می‌خواهند خشوع در تلاوت را فراگیرند به شیخ منشاوی گوش دهند و اما کسانی که می‌خواهند همه این شئون تلاوت را فراگیرند به شیخ محمد رفعت گوش دهند.

صوت شیخ رفعت بی‌تکرار و منحصر به فرد است

این گزارش حاکی است، يحيی الصحاف، استاد قرائت قرآن و داور بین‌المللی از کشور عراق هم درباره سبک تلاوت شیخ رفعت در گفت‌وگو با ایکنا تصریح کرد: در تلاوت استاد رفعت روح اصالت و ارزش‌های والای معنوی همراه با روح مدرنیته با هم عجین شده است؛ به طوری که مهارت‌های صوتی و نغماتی که این قاری بکار می‌گرفت، در فن تلاوت آن دوران رایج و معمول نبود.

ادای نغمات در تلاوت شیخ رفعت بر احساس و تصویرسازی ذهنی تکیه دارد
به گفته الصحاف، شیخ رفعت توانست در سبک خود اصول اساسی و فنی خاصی بکار گیرد تا دریچه‌ای نوین به سوی تلاوتی پیشرفته و مترقی باز شود و این سبک جدید، برجسته و متمایز وی تعبیری صادقانه و شیوا از ایده اوست که مفهوم نوگرایی و به‌روز بودن را در خود دارد.
او افزود: استاد رفعت از اسلوب خود رویکردی قوی و معتبر ساخته است که پیشگامان این فن بزرگ می‌توانند به آن رجوع و به عنوان قاعده‌ای محکم به آن تکیه کنند تا از آنجا مسیر خود را آغاز کنند به گونه‌ای که بر اساس رویکرد و خط مشی این قاری، ابداعات و تولیدات خود را طبق اصولی محکم و شیوه‌هایی درست ایجاد کنند.

ادای نغمات در تلاوت شیخ رفعت بر احساس و تصویرسازی ذهنی تکیه دارد
الصحاف تأکید کرد: از مهم‌ترین ویژگی‌های سبک تلاوت شیخ رفعت این است که او بر تحکیم رابطه با دنیای موسیقی و نغمات تکیه داشت که از آن در احیای واژگان قرآنی و بیان معانی آن و تصویرسازی متناسب با مقتضای حال استفاده کرد تا تصویری زیبا، قابل فهم و مطلوب از معانی قرآن به شنونده برسد.

وی افزود: از همین رو اسلوب او از جمله اسلوب‌های پیشرفته‌ای است که دربرگیرنده اصول ارتقا، اتقان و تعبیر است به طوری که راه خود را برای نفوذ در دل‌های مستمعین باز می‌کند همان‌ها که از اسلوب ابداعی او شگفت‌زده شده و عاشق حلاوت و زیبایی تلاوت و صدق تعبیر و عمق احساس او هستند.
این قاری ممتاز عراقی گفت: صوت شیخ رفعت از نظر خصوصیاتش از اصوات بی‌تکرار و منحصر به فرد است؛ گویی حنجره او به شکلی خاص ساخته شده است. صوت او مثل دیگر اصوات رایج و شناخته شده نبوده و از نظر خصوصیت صوتی می‌توان گفت جمع اضدادی است که همه را به شگفتی وامی‌دارد و از همین رو وقتی به صوت او گوش می‌دهی احساس می‌کنی مجموعه‌ای از اصوات مختلف و متنوع را می‌شنوی که همه آن از حنجره یک نفر بیرون می‌آید، اما هر کدام از آنها نقش معین خود را در تلاوت ایفا می‌کنند.
این قاری عراقی تصریح کرد: شیخ رفعت، اغلب مقامات اصلی را در قرائت خود به شکلی روان و عالی بکار می‌گرفت و در تلاوت خود و بکارگیری الحان و نغمات ابتکار به خرج می‌داد. او تلاوت خود را با مقام بیات شروع می‌کرد و آن را محور اصلی در تلاوت خود و انتقال از یک مقام به مقام دیگر قرار می‌داد.
وی افزود: شیخ رفعت معمولاً بعد از مقام بیات به سمت مقام صبا منتقل می‌شود تا تصویرسازی ذهنی را به بهترین وجه انجام دهد. سپس اندکی به مقام بیات بازمی‌گردد و سپس به مقام دیگری نظیر مقام سه‌‌گاه یا حجاز یا عجم یا نهاوند می‌رفت و هر کدام از این مقامات نقش تصویرسازی و تعبیر نافذی در دل‌ها و عقول شنونده‌ها را به خوبی ایفا می‌کند.

این داور بین‌المللی قرآن کریم با بیان اینکه شیخ رفعت از ویژگی‌ها و مهارت‌های صوتی و توانمندی بالا در تلاوت برخوردار است که او را در جمع قاریان ارشد آن زمان سرآمد کرده است، گفت: از جمله این ویژگی‌ها کشش صدای بالای قاری است که در دو پرده و با دو تا سه درجه اتفاق می‌افتد و به او مجال وسیعی برای انتقال صوتی و تلاوت درست را می‌دهد.
الصحاف گفت: او به تلاوت قرآن به عنوان یک فن بزرگ نگاه می‌کرد که در عرصه ایمان تجلی یافته است و ابداع در آن جز با خشوع و ذوب شدن در فیوضات آنچه که تلاوت می‌کند ممکن نیست و از همین رو برای مستمعین چیزی جز توجه به زیبایی صوت و جذب شدن در ابداع آن و متأثر شدن از احساس او را نمی‌داد و این هبه و نعمتی از جانب خداوند است که همه این‌ها از حلاوت صوت تا صداقت احساس را در تلاوت او جمع کرده است.

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.