در حال حاضر و در عرصه سخت روزگار که در موقعیت های مختلف، مشکلات روی آور شده؛ بهترین راه حل جهت برون رفت از این مشکلات و موفقیت در کارها، حشر و نشر با قرآن کریم است ولی این حوزه با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کند بنابراین انتظار می رود دولت آینده در همه امورات کشور چه در سیاست و فرهنگ و چه در اقتصاد و مباحث اجتماعی قرآن را سرلوحه همه امور قرار دهد، چراکه اگر دستورات قرآنی در جامعه ساری و جاری شود بسیاری از ناهنجاریها و مشکلات جامعه حل و فصل می شودلذا در این خصوص با «محمد رمضانی فر» مدیر کل آموزش و سنجش حفظ قرآن کریم در سازمان دارالقرآن الکریم گفت و گویی انجام دادیم که مشروح آن در ادامه تقدیم حضورتان می شود.
به نظر شما مهمترین مطالبات جامعه قرآنی از دولت جدید چیست؟
مهمترین مطالبه جامعه قرآنی تقسیم اعتبارات قرآنی و اطمینان خاطر از دولت جدید در جهت رسیدن اعتبارات مصوب به دست جامعه هدف است. از ابتدای دو دولت اخیر، شاهد کاهش چشمگیر اعتبارات جامعه قرآنی بودیم به گونه ای که از 300 میلیارد تومان اعتبار دوره آقای احمدی نژاد به 40 میلیارد تومان در دولت آخر آقای روحانی رسیدیم؛ ضمن اینکه همین مقدار اعتبارات هم به درستی توزیع نشده و به نقطه هدف نمی رسد. لذا مهمترین مطالبه جامعه قرآنی در حوزه اعتبارات به دو بخش تقسیم می شود. بخش اول تقسیم اعتبارات قرآنی به صورت کامل و بخش دوم نظارت بر این تخصیص تا جایی که به دست جامعه هدف برسد. هرچند در رسیدن به این هدف، دلسوزی و واقع گرایی خود جامعه قرآنی هم بی تاثیر نیست، چون مدیران قرآنی کشور اعتبارات تخصیص یافته را در جاهایی هزینه می کنند که اقتضای نیاز جامعه قرآنی نیست.
تعطیلی موسسات قرآنی به دلیل عدم حمایت های اعتباری دولت
در حال حاضر هم به دلیل عدم حمایت های اعتباری دولت، بسیاری از موسسات قرآنی تعطیل شدند و مبالغ تخصیص یافته هم بسیار جزیی و اندک می باشد که هیچ دردی از دردهای جامعه قرآنی را دوا نمی کند. یک موسسه ای که در طول سال درگیر اجاره بها و تامین هزینه های نگهداری مکان آموزشی خود است با این مبالغ جزیی چه کاری می تواند بکند و با توجه به اینکه ما یک جامعه اسلامی هستیم مطالبه مردم این است که یا باید هزینه های دوره های آموزشی قرآن بالا نباشد و یا رایگان باشد لذا می طلبد که دولت جدید یک نگاه ویژه ای نسبت به این موضوع داشته باشد تا این هزینه های تخصیص یافته هم در بخش نشر هدر و از بین نرود و در جای خود هزینه شود.
لذا عموم جامعه قرآنی که اکنون در سطح ملی در حال فعالیت هستند این دو توقع را دارند که ابتدا در سطح دولت اعتبارات کامل اختصاص یابد، دوم اینکه دولت حمایت های همه جانبه از جامعه قرآنی داشته باشد، چون مبالغی هم که اختصاص یافته (40 میلیارد تومان) صرف بدهی های گذشته جامعه قرآنی شده تا بتوانند بقای خود را حفظ کنند؛ این در حالی است که بحران کرونا هم مزید بر علت شده و سرانه آموزشی مردم را کاهش داده است، در واقع می توان گفت در حال حاضر جیب مردم برای آموزش قرآن کریم خالی است؛ همین که بتوانند مسایل اقتصادی خود را تامین کنند، هنر کردند لذا نیاز است دولت در یکی دو سال اول، اعتبار خوبی را در این زمینه تخصیص دهد؛ بنابراین اختصاص کامل اعتبارات و افزایش آن و نظارت مستمر و دقیق مهمترین اقدامی است که دولت جدید می تواند برای جامعه قرآنی انجام دهد آن هم اعتباری که بلافاصله تخصیص یابد نه اینکه موکول به پایان سال شود و کاری از پیش نرود.
عدم حمایت دولت از امتیازات استخدامی قاریان و حافظان قرآن کریم
دومین مطالبه جامعه قرآنی حمایت های همه جانبه از جامعه قرآنی است. توسط شورای انقلاب فرهنگی برای قاریان و حافظان در مسابقات بین المللی و دریافت کنندگان مدرک تخصصی امتیازاتی در نظر گرفته شده است که یکی از مهمترین امتیازات طبقه شغلی قاریان و حافظان است که دستگاه های دولتی و مرتبط می بایست بخشی از استخدام های خود را به آنها اختصاص دهند که در این بخش هم ما با مشکل روبرو هستیم. معاونت نیروی انسانی و برنامه ریزی رییس جمهور هم در طول این چند سال گذشته نتوانسته حمایت های لازم را از این قشر به عمل بیاورد، هرچند برخی موفق شدند ولی بسیاری هم نتوانستند حق خود را بگیرند، افرادی هم که این امتیازات را لحاظ نمی کنند دلیل کار خود را عدم مصوبه قانونی در این زمینه عنوان می کنند که به حق هم می گویند، چون این مسئله در صحن علنی مجلس تبدیل به قانون نشده است که فصل الخطابی برای همه مسئولان باشد؛ به همین دلیل این امتیازاتی که برای قاریان و حافظان لحاظ شده، هنوز نتوانستند آن را حتی در پایین ترین سطح هم دریافت کنند لذا نیاز است که دولت جدید حتما از طریق مجاری قانونی (شورای عالی انقلاب فرهنگی) حق این بخش مظلوم جامعه فرهنگی دینی را بستاند.
چرا با وجود اینکه ما یک کشور اسلامی هستیم ولی تا این اندازه به جامعه قرآنی بی توجهی می شود؟
ما یک جامعه مسلمانی هستیم که نگاه مان به فعالیت های مذهبی، عموما یک نگاه مردمی است نه یک نگاه دولتی، از طرفی هم نگاه مردم ما به کلام الله مجید به عنوان یک زبان غیر عمومی (زبان عربی) می باشد و ما دین اسلام را بر مبنای مقیداتی (ایمان) تعریف شده پپذیرفتیم اما یک ارتباط عمیق معنوی با آن برقرار نکردیم، ضمن اینکه مردم ما ارادت خاصی به اهل بیت (ع) به ویژه ابا عبدالله الحسین (ع) دارند و در سالروز شهادت ایشان هزینه های زیادی را متقبل می شوند که به جا هم است، این ارادت و محبت در قلوب همه مومنین وجود دارد. رَسُولُ اکرم اللّهِ (ص) فرمودند: «اِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَرارَةً فى قُلُوبِ الْمُؤ منینَ لا تَبْرُدُ اَبَد»ا(براى شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی شود) اما ناگفته نماند که ما دهها برابر امثال این حدیث و روایت در مورد قرآن کریم را داریم که این کتاب الهی باید در متن زندگی مردم قرار گیرد. بر همین اساس است که ما باید قرآن را یاد بگیریم و با آن ارتباط برقرار کنیم، خواندن قرآن یک ضرورت برای مردم جامعه است. وقتی از مردم سوال می کنیم، همه دوست دارند قاری و حافظ باشند اما در این عرصه گام بر نمی دارند، چون قرآن را یک زبان عربی می دانند و می گویند زبان ما فارسی است.
کل شرکت کنندگان در آزمون استخدامی حافظان سه هزارم جمعیت کشورمان است (از هر سه هزار نفر سه نفر فعالیت قرآنی می کنند). باز هم می گوییم، صرف بودن چند نفر قاری و حافظ کفایت نمی کند. مردم ما قاری و حافظ شدن خود را یک عرصه دست نایافتنی می دانند که این نگاه در میان دولت های محترم هم وجود داشته و بر مدیران هم تسری پیدا کرده است و در زمان تصویب و تخصیص اعتبارات جامعه قرآنی هم با همین نگاه عمل کردند لذا فعالیت های قرآنی در کشور ما در اولویت برنامه های عموم مردم قرار ندارد و امتیازات محدودی را هم که برای حافظان و قاریان در نظر گرفتند، خیلی چشمگیر نیست؛ به طور مثال گفته شده، حافظی که مدرک تخصصی دریافت می کند در صورت تحصیل در دانشگاه ها هزینه تحصیلی دریافت نخواهد کرد. سوال اینجاست مگر چند نفر از حافظان قرآن ما در دانشگاه ها تحصیل می کنند؟ اینها از جمله مسایلی هستند که باید بررسی شوند. ظاهر متن امتیازات زیباست ولی عموم حافظان و قاریان را شامل نمی شود. ما در مجموع هشت هزار نفر دریافت کننده مدرک تخصصی داریم که از این تعداد شاید حدود سه هزار نفرشان حافظ کل هستند. فقط این تعداد شامل امتیازات تحصیلات رایگان می شوند در حالی که ما تعداد زیادی حافظ و قاری در محلات، موسسات، جلسات و مساجد داریم که از این امتیازات بی بهره هستند. به نظرم باید شورای عالی انقلاب فرهنگی (رییس جمهور) امتیازاتی را در این زمینه مصوب نماید که بخشی زیادی از جامعه ما را دربر گیرد.
تجلیل از خادمان قرآن کریم بر اساس رابطه صورت می گیرد نه ضابطه
همه ساله آیین تجلیل از خادمان قرآن کریم برگزار می شود و افرادی که در این آیین تجلیل می شوند، عموما افرادی متمول، ثروتمند و شناخته شده این حوزه هستند که از سوی فلان حزب یا جناح به صورت سفارشی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و وزارت ارشاد هم آنها را به عنوان خادمان قرآن به نهاد ریاست جمهوری جهت تجلیل معرفی می کند در حالی که ما خادمانی با 20-30 سال سابقه داریم که در موسسات قرآنی فعالیت می کنند ولی هیچ تجلیلی از آنها به عمل نمی آید. اگر در طول 10 سال گذشته خادمان قرآنی تجلیل شده را بررسی کنید، متوجه می شوید چه کسانی تجلیل شدند که اصلا نیازی به این تجلیل نداشتند و از لحاظ مالی و اقتصادی در بالاترین سطح قرار دارند. سوال اینجاست آیا نباید تجلیل از خادمان قرآنی باعث یک جهش قرآنی در جامعه شود؟ پس این چه شیوه تجلیل است، تجلیلی درست است که در بطن جامعه قرآنی قرار گیرد و مشخص شود که نظام و دولت، جامعه قرآنی را مورد توجه قرار داده است لذا این تجلیل با این جنس مخاطب نه تنها هیچ تاثیری ندارد بلکه باعث اسراف منابع قرآنی هم می شود.
جالب تر اینکه آن پولی هم که برای این تجلیل صرف می شود از همان اعتبارات قرآنی است و همان پولی که می بایست به موسسات ضعیف قرآنی تزریق شود، تبدیل به سکه شده و به افرادی داده می شود که هیچ نیازی به آنها ندارند؛ بنابراین لازم است مسئولان مربوطه (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) نسبت به این مسئله آسیب شناسی داشته باشند اینکه که چرا تجلیل از خادمان قرآن حتی مورد توجه جامعه قرآنی هم نیست، چون می دانند این تجلیل ها به درستی انجام نمی شود چه رسد به اینکه مردم عادی بخواهند ترغیب و تشویق به این امر شوند؛ بنابراین از رییس جمهور و دولت جدید خواهشمندیم توجهات لازم را نسبت به امتیازات جامعه قرآنی مبذول بدارد. امتیازات این حوزه بسیار قلیل و ناچیز است، همین امتیازاتی که در حال حاضر وجود دارد دربرگیرنده کل جامعه قرآنی نیست، ثانیا هزینه تجلیل از خادمان قرآن کریم (چندین میلیارد تومان) برابر است با کل امتیازاتی که به جامعه قرآنی در طول یک سال اختصاص پیدا می کند، این جای تاسف دارد و این امر خود باعث بی انگیزگی جامعه قرآنی شده است.
نداشتن الگوهای قرآنی برای آینده
متاسفانه نداشتن الگوهای قرآنی برای آینده از جمله مسایل مهمی است که برای ما نگران کننده می باشد. همان طور که می دانید الگوها آغازگر هر حرکتی در جامعه می باشند؛ به طور مثال شکل گیری نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به این دلیل بود که در راس آن پیشوایی به نام امام خمینی (ره) قرار داشت و مردم به عنوان الگو از ایشان پیروی می کردند؛ بنابراین جامعه قرآنی هم باید الگویی برای خود داشته باشد تا آنهایی که در سطوح پایین تر فعالیت قرآنی می کنند از آنها تبعیت کنند ولی وقتی الگوهایشان بی انگیزه شوند و نتوانند آن طور که باید و شاید در جامعه قرآنی تاثیرگذار باشند، این مسئله به کل جامعه قرآنی تسری پیدا می کند. با این اوصاف ما در سال های آینده نخبه قرآنی نخواهیم داشت و این کودکان با این پتانسیل و ظرفیت های بالقوه ای که قرار است در آینده به عنوان حافظان و قاریان جامعه اثرگذار باشند، فاقد هرگونه الگویی در این حوزه می باشند.
مقصر اصلی در این رویداد ناخوشایند دولت ها هستند که نتوانستند آنها را به عنوان یک الگو معرفی و به جامعه شناسایی کنند تا چراغ راهی برای دیگران باشند؛ بنابراین باید یک تقسیم درست و صحیحی برای اعتبارات و پول هایی که برای امتیازات صرف می شود، صورت بگیرد؛ به طور مثال 40 میلیارد تومان برای کل بودجه قرآنی کشور تخصیص می یابد. یک مرتبه می بینیم نصف این بودجه برای برگزاری یک مراسم بی اثر هزینه می شود در صورتی که اگر فرض کنیم 20 درصد مردم جامعه ما قرآنی باشند این بودجه باید بین 16 میلیون نفر تقسیم شود، این در حالی است که موسسات قرآنی ما از کمترین امکانات محروم هستند. خانه های قرآنی زیادی در روستاهای کشور فعالیت می کنند که به دلیل کمبود امکانات با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته اند لذا این هزینه های چند میلیارد تومانی که در یک مراسم بی اساس صرف می شود، می تواند بمب انرژی باشد برای همه کسانی که در این حوزه با این مشکلات دست و پنجه نرم می کنند؛ اینکه چرا صرف نمی شود، خدا می داند.
با ابقاء مدیران قبلی با تفکرات کاخ نشینی کاری از پیش نخواهد رفت
بنابراین دولت جدید باید یک سازوکاری تدوین کند تا این مشکلات مرتفع شود. این اتفاقات و اقدامات هم نیازمند تدبیر ویژه و صحیح از سوی مسئولان است. یکی از این تدابیر استفاده از مدیران خدمتگزار دردکشیده از بطن مردم است، همان کاری که رییس جمهور منتخب کردند و یک سازوکار مردمی برای انتخاب وزرا تعریف کردند. همان کار را در سطح مدیران هم انجام دهند. اگر قرار است همان مدیران با همان تفکرات قبلی و با همان کاخ نشینی بیایند برای ما در عرصه فعالیت های قرآنی تصمیم گیری و تصمیم سازی کنند، باز هم هیچ کاری از پیش نخواهد رفت، ولی اگر فردی انتخاب شود که خود دردکشیده این حوزه بوده باشد و تمام مشکلات حوزه های قرآنی و موسسات قرآنی را با گوشت و پوست خود لمس کرده باشد، این فرد می تواند باعث موفقیت جامعه قرآنی شود؛ حتی در هزینه اعتیارات هم یک ریال اشتباه نخواهد کرد و خبری هم از ویژه خواری و رانت خواری در بودجه های قرآنی نخواهد بود.
بنابراین مطالبات جامعه قرآنی از دولت جدید یکی کسب اعتبارات و تخصیص کامل آن، دیگری نظارت بر تقسیم اعتبارات و توجه به امتیازات مرتبط جامعه قرآنی (حافظان و قاریان) و شناخت دقیق آن می شود، شناخت دقیق مدیران بسیار مهم است، چون رییس جمهور یک نفر است و با انتخاب رییس جمهور 30 هزار مدیر انتخاب می شوند در واقع 30 هزار مدیر تغییر می کند، حالا این وظیفه مدیران در بخش های مختلف، معاونت ها و زیرمجموعه ها است که باید اقدامات لازم را برای بهبودی جامعه قرآنی انجام دهند، همان طور که مقام معظم رهبری هم فرمودند: چشم امید ما به دولت جدید است که بتواند کاری انجام دهد. این نشان می دهد که دولت بسیار تاثیرگذار هستند، دولت ها از یک قلب تشکیل شدند که دارای مویرگ هایی هستند که آن مویرگ ها باعث انتشار خون انرژی به سمت جامعه می شود لذا دولتی می تواند خوب کار کند که به آن مویرگ ها نظارت و شناخت دقیق داشته باشد. این شناخت بسیار مهم است، اینکه مدیر ما نداند جامعه قرآنی شامل چه کسانی می شود، چه کسانی اثرگذار و چه کسانی اثرگذار نیستند و با چه کسانی باید ارتباط برقرار کنند این مساله مهمی است لذا امیدواریم این اتفاقات در دولت جدید رقم بخورد و ما بتوانیم شاهد اقدامات خوب نه تنها در جامعه قرآنی بلکه تمام جامعه باشیم.
