حجتالاسلام سعید دسمی، معاون سابق تعلیم و تربیت سازمان بسیج مستضعفین کشور و تولیت حوزه علمیه حضرت بقیةالله(عج) تهران، اسوم آذرماه، در اجلاسیه مدرسین و مدیران استانی نهضت تربیت قرآنی نورالتقلین، در مجتمع فرهنگی- تربیتی امام رضا(ع)، اظهار کرد: یکی از اهدافی که در تأسیس نهضت نورالثقلین مطرح شده است، سوق دادن جلسات قرآنی، تقویت جوهره انسانسازی در تعمیق و در بحر عمیق قرآن برای تحول در حقیقت انسانها است.
وی افزود: تعابیر مختلفی برای تربیت به کار رفته است، که می توان به تهذیب، ارشاد، امر هدایتی، رفتارسازی، خلق رفتار، عادتسازی، شکوفایی، به فعلیت رساندن، یا اینکه گفت شده تربیت یک سیر سلوک، یک کار تبلیغی، اساسا آموزش، تدبیر و ربوبیت، حیاتبخشی، احداث حیات و … اشاره کرد.
تولیت حوزه علمیه حضرت بقیةالله(عج) تهران ادامه داد: انسان به عنوان یک حی متعلم تعریف شده بدان معنی است که انسان یک حیوان ناطق است، در حکمت جدید و حکمای متاخر، تعریف جدیدی از انسان آمده که انسان ذی حیات الهی معرفی شده و این حیات غیر از حیات اولی است، لذا این اجابت دعوت، اجابت حیات دوم است و انسان یک حیات ابتدایی دارد و دعوت پیامبر(ص) ارتقای حیات انسان است.
دسمی افزود: در خصوص ولایت و این نوع ارتباطی که در دعوت صورت میگیرد، گفته شده مسئله نسبت ولایت، با هویت انسانی چیست؟ علامه طباطبایی(ره) ولایت را جزئی از انسانیت بیان کرده، یعنی وقتی انسان از مدار ولایت خارج شود، از مدار انسانیت نیز خارج می شود.
وی بیان کرد: تعبیر امام(ره) نیز این است که ولایت صورت انسانی اولای بشریت است و صرفا ظرفیت فعلیتی ندارد، لذا فعلیت انسان و انسانیت انسان به ولایت است و وقتی انسان در نظام ولایتی بار آید، به انسان تشخیص، عینیت و حقیقت میدهد.
دسمی عنوان کرد: معنای حقیقی تربیت یعنی ارتباط ولایتی بین ولی و مولا علیه ایجاد شود و این رابطه ولایت به تربیت تعبیر میشود.
تولیت حوزه علمیه حضرت بقیةالله(عج) تهران افزود: مفهوم ولایت مشترک، مفهوم معنوی است یعنی یک دال مرکزی با عنوان قرب دارد و دارای یعنی یک سری مصادیق است و در این راستا بیست و چند معنا برای ولایت ذکر شده است، اما حقیقت ولایت همان قرب است، کاری که ولی نسبت به مولا الیه خود میکند، تقرب است، لذا نقشی را ایفا میکند که جوهره تقریبی دارد.
وی ادامه داد: اسماء الهی سلسله مراتب دارد که منتهیالیه اسما الهی، نام حی و تقرب برای حیاتبخشی است، از این رو، کاری که ولی با مولاالیه میکند، حیات بخشی است و به اندازه اینکه این ولی مقرب باشد، میتواند علائم حیاتی خودش را در مولاالیه زیاد کند.
دسمی با اشاره به سخنان آیت الله مطهری افزود: شهید مطهری در یکی از تالیفات خود میگوید که انسان باید در درون خود ولایت پیدا کند، تا بتواند ولی شود. اما چطور این اتفاق میافتد؟ با ولایت بر عقل و در واقع نفس، باید بر عقل ولایت داشته و تحت ولایت روح باشد، عقلی که تحت ولایت باشد، به منتهیالیه شکوفایی میرسد و وقتی بدن تحت ولایت روح قرار گیرد، هیچگاه خسته نخواهد شد.
تولیت حوزه علمیه حضرت بقیةالله(عج) تهران بیان کرد: وقتی نیات قوی باشد، بدنها نیز قوی است، آنگاه انسان میتواند بر محیط پیرامونی خود اعمال ولایت کند و انسان به مرحلهای میرسد که جنبه خداوندگاری پیدا میکند که به اذن الهی است و میتواند واسطه فیض شود.
وی افزود: آنچه ولی برای مولاالیه اولویت میدهد، این است که وحدت ایجاد میکند و از تفرق و تشدید نجات میدهد. بین جمع و جماعت فرق وجود دارد و در واقع کار مربی، جماعتسازی است و اینجاست که امام(ره) در کتاب «تقریرات فلسفه» در موضوع انسانشناسی بیان کرده که مؤمن به تنهایی یک جماعت است و تفسیر این روایت این است که انسان مجموعهای از قوا و حدود است.
دسمی عنوان کرد: قوه عادلهای در انسان وجود دارد که به انسان تعادل میبخشد. اگر قوای وجودی انسان به قوه عادله اقتدا کنند، جماعتی درون انسان شکل میگیرد و از جنبه تشدید خارج از انسان متعادل، صدای خود را به یک وحدت تبدیل میکند.
تولیت حوزه علمیه حضرت بقیةالله(عج) تهران ابراز کرد: مقام ولایت، و مقام تربیتی، احرازی است. باید جایگاه تربیت احراز شود، لذا به اندازهای که مربی مراتب حقیقت را طی کرده، میتواند مثمرثمر باشد.
دسمی اظهار کرد: خدا و پیامبر(ص) با مؤمنان ارتباط ولایتی دارند. هرجا ارتباط ولایتی میخواهد برقرار شود، ایمان مطرح است، لذا جایی که ایمان مخدوش شود، ارتباط ولایتی نیز قطع میشود، که البته راه ترمیم وجود دارد.
وی در خصوص توبه از گناه و تفاوت میان «عفو» و «صفح» اضافه کرد: با توبه، گناهان عفو و یا صفح میشود. گناهی که عفو شود، با گناهی که صفح شود، متفاوت است. یکی از تبعات عفو شرمندگی است و این بر ولایت اثرگذار است، برعکس گناهان صفحی که با توبه پاک میشود، بر ولایت اثر ندارد. گناه مربی در خلوت بر متربی اثرگذار است، همانطور که ثواب و دعای مربی در خلوت بر متربی تاثیرگذار خواهدبود.
تولیت حوزه علمیه حضرت بقیةالله(عج) تهران افزود: حیات طیبه غیر از حیات متعارف است که این یک حیات دوم است و مبتنی به عمل صالح و قید ایمان است، یعنی هم حسن فعلی و هم حسن فاعلی را میطلبد.
وی اضافه کرد: ولایت متزلزل قید ایمانی متزلزل دارد. ولایت مستحکم دارای ایمان مستقر است. کار ولایی که مربی و ولی نسبت به جماعت انجام میدهد، در فرد مولاالیه وحدت درونی ایجاد میکند و نسبت به جماعتسازی که میخواهد انجام دهد، یک حبلالله که کتابالله، یک سلسله مراتب اولیاء و همچنین یک سلسله مراتب از مردم نیاز داریم که مکانیزم آن اخوت است.
تولیت حوزه علمیه حضرت بقیةالله(عج) تهران تصریح کرد: باید تألیف قلوب ایجاد شود، تا به مرز اخوت برسیم، آنگاه عرش قلوب اولیاء بر روی زمین ایجاد شده و کار مربی این است تا دلها را به یکدیگر گره بزند.
وی با اشاره بر قائده چهارگانه ولایت افزود: انس، کمال، عزت و عون از قواعد چهارگانه ولایت است، لذا اخوت مبتنی با قاعده انس بوده و از اصول اخوت به کمال رساندن انسان است، از طرفی تلاش برای عزیز کردن دیگران با مکانیزم تواضع، یکی دیگر از قواعد چهارگانه ولایت است و بنابراین تربیت، با کتاب خدا که نقشه راه است و مکانیزم اخوت، صورت می گیرد.