برنامه افق امروز، پنجم تیرماه با موضوع بررسی تعطیلی گسترده موسسات قرآنی در سراسر کشور به دلایل مختلف از جمله عدم حمایتها و مسائل شرکتهای بیمهای و مالیاتی، بحث کرونا و محدودیتهای ایجاد شده به جهت رعایت دستورالعملها با حضور حسین بهبودی، مدیرکل توسعه مشارکتهای مردمی سازمان دارالقرآنالکریم و ارتباط تلفنی با حجتالاسلام علیرضا شاهسونی، مدیر مؤسسه بیتالاحزان حضرت زهرا(س) و آقالو، مدیر مؤسسه الحافظون ارومیه به روی آنتن رفت.
حسین بهبودی، مدیرکل توسعه مشارکتهای مردمی سازمان دارالقرآنالکریم درباره آمار تعداد فعالیت مؤسسات و وضعیت فعلی تشکلهای قرآنی، گفت: تا زمانی که انجام فعالیتهای قرآنی را صرفاً یک امر مستحبی بدانیم و تعارف و رودربایستی داشته باشیم، نمیتوانیم حس مطالبهگری داشته باشیم و به همین دلیل، فعالیتهای قرآنی در جایگاه فعلی مانده است.
وی ادامه داد: آمارهای متعددی از تعداد مؤسسات قرآنی فعال طی یک دهه گذشته ارائه شد، چرا که پاشنه آشیل مجموعههای مردم نهاد؛ تعدد تولیتهای و موازیکاریها بوده است و همین تعدد تولیتها موجب شد که آمار واقعی از تعداد مؤسسات قرآنی نداشتیم و از سوی دیگر موجب شد به دلیل ارائه بیلان بهتر، هر کدام از این دستگاهها، آمارهای متعددی ارائه دهند که بعضا موجب سردرگمی دستگاهها و مردم شده بود.
بهبودی بیان کرد: سرانجام ارتباطات میان دو دستگاه و تشکیل هیئتهای مشترک با حضور نمایندگان دو دستگاه مسئول، مشخص شد در کشور حدود سه هزار و ۱۰۰ تا سه هزار و ۲۰۰ مؤسسه قرآنی بیشتر در کشور وجود نداریم و آمار هفت هزار مؤسسه واقعیت ندارد. برخی تفسیر کردند که این تعداد با شعب مؤسسات است که واقعی نیست. به هر حال آمار کلی مؤسسات پروانهدار تحت تولیت دو دستگاه ارشاد و تبلیغات اسلامی هستند، حدود سه هزار و ۱۰۰ مؤسسه است که از این تعداد دو هزار مؤسسه تحت نظارت سازمان تبلیغات اسلامی هستند و هزار مؤسسه بدون شعبهها تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستند.
بهبودی اضافه کرد: طی رصدی که از تمامی مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت تحت نظارت سازمان تبلیغات اسلامی در سال گذشته به عمل آمد، حدود ۲۰۰ مؤسسه، در مدت زمان شروع بیماری کرونا در سال ۹۹ تا اواخر سال گذشته، فعالیت خود را متوقف کردند و این توقف فعالیتها به دو شکل است؛ تعدادی از آنها فعالیتشان را به طور کامل متوقف کرده و برخی نیز به صورت رسمی تشریفات انحلال را طی کرده یا روند انحلال را طی کردهاند و امکان بازگشت ندارند و حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از این مجموعه، فعالیت حضوری را لغو کرده و بخشی از فعالیتها را در بستر مجازی انجام میدهند و نمیدانیم چه درصدی از آنها فعالیتشان را دوباره به صورت حضوری احیا خواهند کرد.
مدیرکل توسعه مشارکتهای مردمی سازمان دارالقرآنالکریم در پاسخ به این سؤال که بر چه اساسی مجوز و پروانه فعالیت برای مؤسسات قرآنی صادر میشود و چه تعداد مؤسسات قرآنی در کشور لازم است، گفت: طبق تعریف هیئت رسیدگی به امور مؤسسات و تشکلهای قرآن و عترت به ازای هر ۱۰ هزار نفر، یک مؤسسه قرآن و عترت را نیاز داریم تا بتواند پاسخگوی مخاطبان با برنامههای متنوع باشد. البته براساس رشتههای مختلف فعالیت قرآنی، این آمار نیز میتواند متفاوت باشد.
بهبودی تصریح کرد: البته علاوه بر مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت، خانههای قرآن، جلسات سنتی نیز در سطح شهرها فعال هستند و باید گفت در کشور بازای هر ۴۰۰ نفر مسیحی، یک کلیسا داریم و برای اهل تسنن به ازای هر ۵۰۵ نفر، یک مسجد ویژه خودشان وجود دارد، اما تعداد مساجد برای اهل تشیع بازای هر چهار هزار و ۵۰۰ نفر، یک مسجد است. بنابراین ما ضعف این امر را با سایر تشکلهای قرآنی میتوانیم جبران کنیم و پوشش دهیم.
وی درباره اینکه چرا مؤسسات از فضای مساجد استفاده نمیکنند، گفت: فعالیت قرآنی لزوماً از مساجد جدا نیست، اما متأسفانه چون متولی واحدی درباه مساجد در سطح کشور نیست و در خیلی از مساجد، مدیریت مساجد از سوی هیئت امنا انجام میشود، نتوانستهایم ارتباط ارگانی و تعریف شده با متولیان مساجد برقرار کنیم تا فعالیت قرآنی را به این شکل که نیاز جامعه است، تعریف کنیم و بنابراین خیلی از فعالان قرآنی به سمت مساجد رفتند، اما چون با درهای بسته مسجد روبرو شدند، ناگزیر با تأمین هزینه مکان، در جای دیگری غیر مساجد فعالیت خود را دنبال میکنند.
بهبودی با ابراز گلایه از اینکه متأسفانه هیچ عزم و ارادهای در مسئولان کشور به ویژه مدیران دولتی و مسئولان ارشد نیست که فرهنگ قرآنی و قرآن کریم به عنوان کتاب انقلاب اسلامی، جاری و ساری باشد، گفت: قرآن به عنوان نسخه درمانگر است و با وجود اینکه باید مفاهیم آن در تمامی اعصار ورود پیدا کند، اما اینگونه نیست و جزو اولویتهای برنامههای مسئولین نیست، چنانکه وجود برخی از قوانین و تقنینها و معافیتهایی که وجود دارد و اعتبارات قرآنی که تخصیص پیدا نمیکند و اعتباری که به شورای توسعه فرهنگ قرآنی به عنوان نهادی که نقش هماهنگکننده را دارد، مصداقی از این موضوعات است.
در ادامه این برنامه، ارتباط تلفنی با حجتالاسلام علیرضا شاهسونی، مدیر مؤسسه بیتالاحزان حضرت زهرا(س) برقرار شد که وی درباره تعداد مؤسسات مورد نیاز کشور، گفت: تعداد مؤسسات وابسته به دیدگاه ما نسبت به توسعه فعالیتهای قرآنی در سطح کشور است. از سوی دیگر، به توان و ظرفیتها نیز بستگی دارد که باید گفت متأسفانه این امور محدود است. از سوی دیگر، برنامه قرآنی که موجب جذب مخاطب شود هم نداریم و از سوی دیگر میزان حمایتها نیز پایین است.
وی درباره میزان پیوند مؤسسات قرآنی با مساجد، افزود: «إِنَّما نُصِبَتِ المَساجِدَ لِلقِرآنِ؛ مسجدها را برای قرآن خواندن ساختهاند»، اساس مسجد برای تعلیم قرآن است و اینکه مسجد در فرهنگ ما برای نماز خواندن است، درست نیست. مسجد برای تعلیم و تعلم قرآن است، اما نکته این است که مساجد آن شرایطی را ندارندکه باید برای تعلیم و تعلم داشته باشند. اکثر مساجد یک سالن هستند و ظرفیت برگزاری یک جلسه را دارند و از سوی دیگر بحث ورود بانوان به مساجد است که عموماً به دلیل خطبهای که در مساجد خوانده میشود، این موضوع دیده نشده. امیدواریم معماران، معماری را برای مساجد در نظر بگیرند که در کنار محل اصلی نماز، اتاقها و کلاسهایی دیده شود تا بتواند از ظرفیت مساجد نیز به نحو احسن استفاده کرد.
بخش دیگر این برنامه، ارتباط تلفنی با آقالو، مدیر مؤسسه الحافظون ارومیه بود. وی با اشاره به عدم هماهنگی دستگاههای متولی امور قرآنی، افزود: متأسفانه این ناهماهنگیها در سطح استانها بیشتر است. همچنین بحث توزیع بودجهها و اعتبارات نیز بحث دیگری است. اکثر مؤسسات در زمینه اخذ مجوزها دچار دوگانگی هستند که طی سالهای اخیر تا حدودی حل شده است.
وی با اشاره به فعالیت مؤسسه طی ایام کرونا در بستر مجازی است، ادامه داد: البته متقاضیان دوره حضوری نیز داشتیم و سعی کردیم تا مخاطب خودمان را حفظ کنیم، اما حقیقت این است که مخاطبان به یک چهارم کاهش یافته است و چون مؤسسه فعالیتهای فرهنگی نیز دارد، درآمد آن را صرف هزینههای جاری مؤسسه و بحث آموزش مؤسسه و اجارهبهای مکان مؤسسه میکنیم، اما در استان آذربایجان غربی، حدود ۵۰ درصد مؤسسات قرآنی تعطیل شدهاند.
یادآور میشود، برنامه رادیویی افق کاری از گروه قرآن و اطلاعرسانی رادیو قرآن است که روزهای شنبه هر هفته، به تهیهکنندگی فاطمه رحمانی و اجرای جواد نصیری تقدیم شنوندگان میشود.